قلعه سرخ در کشور هند

قلعه سرخ در کشور هند، در شهر آگرا و در نزدیکی تاج محل، یکی دیگر از مکان های تاریخی و مهم به نام قلعه آگرا یا قلعه سرخ قرار دارد که قدمتش به قرن شانزدهم میلادی بازمی گردد. آگرا (به انگلیسی: Agra، به هندی: आगरा) سومین شهر بزرگ در ایالت اوتار پرادش هند است. این شهر در کرانه رودخانه یامونا (جمنا) قرار گرفته و فاصله آن با دهلی، پایتخت هند، با ماشین دو ساعت و نیم، با قطار چهار ساعت و با هواپیما نیم ساعت است. نام آگرا اولین بار در کتاب حماسی مهابهاراتا به شکل «آگرابانا» ذکر شده که به معنای «پردیس» یا «بهشت» است. در قرن های شانزدهم و هفدهم، آگرا به واقع تجسمی از بهشت روی زمین بود.

در زمان حکومت اکبر، جهانگیر و شاه جهان، آگرا به عنوان پایتخت امپراتوری مغولی هند (گورکانیان) به یک مرکز هنری، فرهنگی، تجاری و علمی تبدیل شد. در آن دوران، این شهر را اکبرآباد می نامیدند. سکندر لودهی، سلطان دهلی از دودمان لودهی، در سال ۱۵۱۷ میلادی آگرا را کشف کرد. پس از او، بابر، مؤسس سلسله امپراتوری مغولی هند، مدتی در آگرا اقامت داشت و ساخت باغ هایی به سبک ایرانی را در این شهر آغاز کرد. اکبر در این شهر قلعه آگرا را بنا کرد و جهانگیر آن را با کاخ ها و باغ های زیبا تزیین نمود. شاه جهان نیز با ساخت تاج محل شهرت جهانی برای آگرا به ارمغان آورد.

اهمیت جاهای دیدنی آگرا باعث شده است که این شهر به یکی از مراکز گردشگری مهم هند تبدیل شود. آگرا که زمانی به نام اکبرآباد شناخته می شد، پایتخت شاهانی چون اکبر، جهانگیر و شاه جهان بود که زبان مادریشان فارسی بود و در ترویج این زبان در شبه قاره هند نقش مهمی ایفا کردند. اولین باغ معروف به «باغ های پارسی» در کرانه رود یامونا در همین شهر توسط شاه بابر ساخته شد. نام خاص این باغ، آرام باغ است.

اکبرشاه، نوه بابر، قلعه لعل را در آگرا ساخت و این شهر را به مرکز هنری، تجاری و مذهبی تبدیل کرد. شهرک فاتح پورسیکری در حومه آگرا نیز از میراث اکبر است. باغ های سرسبز و انبوه قلعه سرخ، بازمانده از جهانگیر، پسر اکبر مغول است. شاه جهان با علاقه خاصی که به معماری داشت، بنای تاج محل را در آگرا بنا کرد که همچنان درخشان ترین نگین تاج معماری هند محسوب می شود.

شاه جهان پایتخت خود را به دهلی منتقل کرد؛ اما پسرش اورنگ زیب دوباره به اکبرآباد بازگشت و پدرش را در قلعه سرخ زندانی کرد. پس از مدتی، در سال ۱۶۵۳ میلادی، اورنگ زیب پایتخت خود را به شهر اورنگ آباد در فلات دکان منتقل کرد. اما امپراتوری بابری یا مغول هند به لرزه افتاد و آگرا تحت نفوذ قوم های مارات ها و جاث ها قرار گرفت. در سال ۱۸۰۳ میلادی، آگرا تسلیم امپراتوری بریتانیا شد.

معرفی قلعه سرخ یا کاخ آگرا 

قلعه مستحکم آگرا با دیوارهایی از جنس سنگ ماسه سرخ و طولی حدود ۲.۵ کیلومتر، مکانی سلطنتی برای امپراتوری مغول هند یا گورکانیان به شمار می رود. علاقه مندی اکبر شاه، یکی از امپراتوران گورکانی، به سنگ ماسه سرخ باعث شد تا این سنگ در ساخت بناهای قلعه مورد استفاده قرار گیرد. به همین دلیل امروزه این قلعه به نام قلعه سرخ یا ارگ سرخ آگرا شناخته می شود، اما نباید آن را با قلعه سرخ دهلی اشتباه گرفت. این قلعه تاریخی با مسجدها و کاخ های زیبای خود از سال ۱۹۸۳ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

قلعه آگرا در فاصله ۲.۵ کیلومتری شمال غربی تاج محل، دیگر بنای مشهور هند، قرار دارد. تاج محل در شهر آگرا واقع شده است و قلعه تاریخی آگرا با مسجدها و قصرهای مجلل خود نمادی از شکوه معماری ایرانی را به نمایش می گذارد. ساخت این کاخ از دوران اکبر شاه آغاز شد و تا زمان شاه جهان ادامه یافت. اکبر شاه، پدربزرگ شاه جهان، سه همسر داشت که یکی مسیحی، دیگری مسلمان و دیگری هندو بودند، اما هیچ یک از آنها فرزند پسری نداشتند تا سرانجام از همسر هندو فرزند پسری به دنیا آمد.

زمانی که پدر شاه جهان به دنیا آمد، پدر همسر اکبر شاه، به پاس این اتفاق، جامی پر از سکه به داماد و دخترش هدیه کرد. بعدها شاه جهان، نوه اکبر شاه، در درون قلعه کاخ هایی برای اقامت خود و همسرانش، از جمله سوگلی اش ممتاز بانو، ساخت. ملکه ممتاز در این کاخ از دنیا رفت و این کاخ در واقع محل زندگی شاه جهان و خانواده اش بود. قلعه آگرا دارای چهار دروازه است و دورتادور آن خندق های عمیقی قرار دارد که بر استحکام و دفاعی بودن آن تاکید دارد.

این قلعه نه تنها به دلیل معماری برجسته اش بلکه به علت تاریخ پربار و داستان های مربوط به خاندان گورکانیان، یکی از جاذبه های گردشگری مهم هند محسوب می شود. بازدیدکنندگان از سراسر جهان به این مکان می آیند تا از نزدیک شکوه و عظمت این قلعه را تجربه کنند. قلعه آگرا یکی از نمونه های برجسته معماری دوره مغول است و همچنان به عنوان یادگاری از دوران شکوه و عظمت این امپراتوری باقی مانده است.

معماری کاخ آگرا

کاخ آگرا از منظر تاریخی و معماری دارای ارزش بالایی است. این کاخ نمایانگر یکی از بهترین تلفیق های معماری هندو و ایرانی است. تزئینات و کاشی کاری های قلعه آگرا کاملاً بر اساس اصول معماری ایرانی ساخته شده اند، اما به جای خطوط اسلیمی و خطاطی، بر روی آن ها نقش های اژدها، فیل و پرندگان دیده می شود. دیوارهای بلند و قرمزرنگ قلعه به همراه قصرهایی که به رنگ های سفید و قرمز ساخته شده اند، از ویژگی های بارز این بنا هستند. طبقه پایین قصرها از سنگ های قرمز رنگ و طبقه بالایی از سنگ مرمر سفید ساخته شده است.

یکی از بخش های جالب این کاخ، باغ وحشی است که مخصوص حیوانات پادشاه بوده است. کاخ تابستانی پادشاه و تخت تابستانی او که کاملاً از سنگ مرمر ساخته شده، نیز داستان های خاص خود را دارند. این تخت مشرف به حیاطی سبز است که در گذشته محلی برای برگزاری بازارهای مخصوص زنان اشراف و بزرگان بوده است. شاه جهان، هنگامی که بر روی این تخت می نشست، می توانست زنان قصر را مشاهده کند. در همین محل بود که شاه جهان برای اولین بار ممتاز بانو را دید و به او دل باخت و با او ازدواج کرد. ممتاز بانو از اشراف ایرانی بود و عمه او، همسر محبوب جهانگیر شاه، پدر شاه جهان بود.

با این حال، ساخت کاخ ها و آرامگاه ممتاز بانو (تاج محل) هزینه بسیاری داشت و در نهایت پسر شاه جهان، اورنگ زیپ، به بهانه دیوانگی پدرش، او را از قدرت برکنار کرد و در این قصر زندانی نمود. یکی از نکات جالب این قصر، پنجره ای است که از آن می توان تاج محل را دید. این قلعه در کنار رود یامونا قرار دارد و به شکل یک هشت ضلعی نامنظم با دیوارهای سنگی قرمز رنگ محصور شده است. طول این دیوارها ۵/۲ کیلومتر و ارتفاع آن ها بین ۱۶ تا ۳۳ متر متغیر است. اطراف دیوارها خندقی قرار دارد که به رود یامونا متصل است.

در سراسر این قلعه، می توان نشانه هایی از معماری پس از اسلام را که با ظرافت خاصی به وسیله سنگ های سرخ ساخته شده اند، مشاهده کرد. این قلعه بدون شک یکی از آثار برجسته معماری دوران اسلامی است. این منطقه شامل تعداد زیادی کاخ افسانه ای مانند کاخ جهانگیر و خاص محل است که توسط شاه جهان ساخته شده اند. همچنین، این قلعه شامل سرسرای تماشاگران مانند دیوان خاص و دو مسجد بسیار زیبا است.

هزینه بازدید از قلعه سرخ

برای بازدید از قلعه سرخ در دهلی، نیاز است هزینه ای که بر روی بلیط ورودیه آن مشخص شده را پرداخت کنید. قلعه سرخ، که به لال قلعه نیز مشهور است، یکی از جذاب ترین و دیدنی ترین اماکن گردشگری دهلی به شمار می رود. هزینه ای که برای بازدید از این قلعه تاریخی در نظر گرفته شده، نسبت به ارزش و زیبایی های آن چندان زیاد نیست. به همین دلیل، بازدیدکنندگان می توانند با پرداخت این هزینه و ورود به قلعه سرخ، حدود دو ساعت از زمان خود را به گشت و گذار در این مکان تاریخی و لذت بردن از زیبایی های آن اختصاص دهند.

این قلعه با معماری خیره کننده و تاریخچه غنی اش، هر ساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است. بسیاری از بازدیدکنندگان با پرداخت هزینه بلیط ورودیه، از فرصت دیدن این شاهکار تاریخی و فرهنگی بهره می برند. علاوه بر بازدید از قلعه، می توانید از نمایشگاه ها و موزه های داخل آن نیز دیدن کنید که هر کدام بخشی از تاریخ و فرهنگ غنی هند را به نمایش می گذارند.

هزینه بازدید از قلعه سرخ دهلی بسته به نوع بلیط و شرایط بازدید ممکن است متفاوت باشد. برای گردشگران خارجی معمولاً هزینه بیشتری نسبت به بازدیدکنندگان محلی در نظر گرفته می شود. همچنین، بازدید از قلعه در ساعات اوج گردشگری می تواند شامل هزینه های اضافی باشد. با این حال، تجربه بازدید از این قلعه ارزشمند تاریخی و فرهنگی، بدون شک ارزش هزینه ای که می پردازید را دارد.

قلعه سرخ دهلی نه تنها به خاطر معماری زیبایش بلکه به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی اش نیز مورد توجه است. این قلعه که در دوران امپراتوری مغول ساخته شده، نمایانگر قدرت و شکوه آن دوره تاریخی است. بازدید از قلعه سرخ دهلی فرصتی منحصر به فرد برای آشنایی با بخشی از تاریخ هند و تجربه فضایی تاریخی و فرهنگی است که در کمتر جایی می توان یافت.

برای بهره مندی بیشتر از بازدید خود، توصیه می شود پیش از بازدید از قلعه، اطلاعات کافی درباره تاریخچه و بخش های مختلف آن کسب کنید. این اطلاعات می تواند به شما کمک کند تا با دیدی وسیع تر و درکی بهتر از این مکان تاریخی بازدید کنید. همچنین، بهتر است زمان بازدید خود را به گونه ای تنظیم کنید که بتوانید از تمامی بخش های قلعه دیدن کنید و از برنامه های فرهنگی و نمایشگاه های موجود در آن بهره مند شوید.

در نهایت، بازدید از قلعه سرخ دهلی تجربه ای فراموش نشدنی است که هر گردشگری باید در برنامه سفر خود به هند قرار دهد. این بازدید نه تنها فرصتی برای مشاهده یکی از مهم ترین آثار تاریخی هند است، بلکه فرصتی برای آشنایی با فرهنگ و تاریخ غنی این کشور نیز محسوب می شود.

بهترین زمان بازدید از قلعه سرخ

از آنجا که دهلی از اوایل بهار تا اواسط پاییز دارای هوای بسیار گرم و بادهای موسمی است، توصیه می شود که بهترین زمان برای بازدید از قلعه سرخ دهلی از اواسط پاییز تا پایان زمستان باشد. این زمان مناسب ترین فصل برای سفر به دهلی است که می توانید از زیبایی های این شهر تاریخی و قلعه سرخ آن لذت ببرید.

قلعه سرخ دهلی یکی از معروف ترین جاذبه های تاریخی هند است و سالانه گردشگران زیادی از سراسر جهان برای بازدید از آن به دهلی سفر می کنند. این قلعه با معماری خیره کننده و تاریخ پرباری که دارد، به عنوان یکی از مهم ترین نمادهای فرهنگی هند شناخته می شود.

بهترین زمان برای بازدید از این قلعه از اواسط پاییز تا پایان زمستان است، چرا که در این دوره، هوای دهلی ملایم تر و دلپذیرتر است. در این فصل ها، خبری از گرمای شدید تابستان و بادهای موسمی نیست و شما می توانید با آرامش بیشتری از بازدید خود لذت ببرید. همچنین در این زمان، تعداد گردشگران کمتری نیز به دهلی سفر می کنند، بنابراین شما می توانید در محیطی آرام تر و بدون ازدحام از زیبایی های قلعه سرخ بازدید کنید.

از نکات مهمی که باید در برنامه ریزی سفر خود به دهلی در نظر بگیرید، وضعیت آب و هوایی این شهر است. تور هند در فصل بهار و تابستان با گرمای شدید و گاهی اوقات بادهای موسمی همراه است که ممکن است تجربه بازدید شما را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، انتخاب زمان مناسب برای سفر به این شهر اهمیت زیادی دارد.

همچنین، در نظر داشته باشید که قلعه سرخ دهلی به عنوان یک جاذبه تاریخی مهم، دارای ساعات بازدید مشخصی است. بنابراین، قبل از برنامه ریزی برای بازدید، حتماً از ساعات کاری و روزهای بازدید آن اطلاع حاصل کنید تا با مشکلی مواجه نشوید.

بخش های مختلف قلعه

قلعه سرخ یکی از بناهای تاریخی و فرهنگی برجسته است که از دوره گورکانیان به جا مانده و در دل خود بخش ها و اجزاء مختلفی را جای داده است. این بخش ها هر کدام دارای ویژگی ها و کاربردهای خاصی بوده اند که در ادامه به شرح برخی از آن ها می پردازیم.

یکی از مهم ترین بخش های قلعه سرخ، دیوان خاص است. دیوان خاص محلی بوده که شاه جهان در آن ملاقات های خصوصی خود را برگزار می کرده است. این مکان با تزئینات خاص خود، جایی برای تصمیم گیری های مهم حکومتی بوده است. در کنار دیوان خاص، رنگ محل به معنی "محل رنگ ها" قرار دارد که اقامتگاه همسر اصلی شاه بوده است. این بنا با تزئینات طلایی، سقف های منقوش و یک حوض مرمرین از دیگر بخش های زیبا و باارزش قلعه است.

دروازه لاهور، که دروازه اصلی قلعه محسوب می شود، نام خود را از شهر لاهور در پاکستان گرفته است. این دروازه در کنار دروازه دهلی قرار دارد که به سمت دهلی کهنه باز می شود. یکی دیگر از دروازه های مهم قلعه سرخ، دروازه فیل است که دو مجسمه باشکوه از فیل در مقابل آن قرار داشتند. این مجسمه ها در سال ۱۸۵۶ توسط اورنگ زیب تخریب شدند اما پس از بازسازی، اکنون در موزه ممتاز محل نگهداری می شوند.

چاتاچوک یا بازار سرپوشیده نیز یکی از بخش های پرجنب وجوش قلعه بوده است. این بازار بین دروازه اصلی و قلعه قرار داشته و امروز نیز محل تجمع دستفروشان و فروشندگان سوغاتی برای گردشگران است. نقاره خانه یا نوبت خانه بر فراز دروازه لاهور و مقابل چاتاچوک قرار دارد و از آنجا در طول روز پنج بار یا هنگام ورود شاه و خانواده سلطنتی نقاره می نواختند. بازدیدکنندگان به جز خانواده سلطنتی، پیش از ورود به محوطه اصلی، باید در این مکان از اسب پیاده می شدند.

باغ حیات بخش باغی وسیع در قلعه بوده که توسط دو نهر زیبا و فواره های فراوان به بخش های مختلف تقسیم می شده است. متأسفانه این نهرها اکنون خشک شده اند و تنها پوشش گیاهی در آن باقی مانده است. خاص محل نیز محلی برای اقامت خصوصی شاه بوده که شامل اتاق های خواب، مکان های عبادت، ایوان و باروی موسامان بُرج است. بُرج مثمن نیز یکی از باروهای قلعه است که شاه هر روز صبح بر فراز آن در انظار عمومی ظاهر می شده است.

نهر بهشت

نهر بهشت محلی بوده که شاه در آنجا اقامت داشته و بر ایوان آن نشسته و به رود یامونا نظاره می کرده است. این مکان دارای نهرهایی بوده که از رود یامونا منشعب می شدند. دیوان عام که حیاط بیرونی بزرگی است با سنگ های مرمر سفید فرش شده و شاه در این مکان با عموم دیدار می کرده است.

کرسی یا تخت شاهی نیز در این حیاط قرار دارد و سکوی بزرگی است که از سنگ مرمر ساخته شده و شاه از آنجا به صحبت و درخواست وزرا و مردم گوش می داده است. لال پرده نیز درگاهی است در سمت چپ دیوان عام که پرده سرخ رنگی از آنجا آویزان بوده و فقط شاه و نزدیکانش حق عبور از آن را داشته اند.

دیوان خاص نیز محل ملاقات های خصوصی شاه و برگزاری جلسات حکومتی بوده و تماماً از سنگ مرمر سفید ساخته شده است. بر روی ستون های مرمری این بخش نقوش گیاهی زیبا با طلا کار شده است.

میزان عدالت نیز نقشی ظریف و جواهرنشان از ماه و ستاره و ترازو است که بر روی سنگ مرمر نقش شده و نشان دهنده عدالت شاه بوده است. ساوان و بادان نام دو عمارت کلاه فرنگی برای آب است که از نام دو ماه از فصل باران گرفته شده اند. ظفر محل نیز ساختمانی از سنگ قرمز است که بین بناهای ساوان و بادان قرار دارد و در وسط استخری از آب واقع شده است. این بنا توسط بهادر شاه ساخته شده و در شرق آن پلی چوبی وجود داشته که اکنون اثری از آن نیست.

حمام بزرگ شاهی نیز با تزئینات داخلی و مجراها و حوضچه های مختلف برای آب گرم و سرد از دیگر بخش های قلعه است. زنانه یا اندرونی نیز در جنوبی ترین بخش قلعه واقع است و محل اقامت زنان شاه بوده است. این بخش شامل ممتاز محل و رنگ محل است که با تزئینات طلایی و سقف منقوش و حوض مرمرینی که آب آن از نهر بهشت تغذیه می شده جذابیت خاصی دارد.

دعوت خانه که کوچکترین بخش مجموعه است در شمالی ترین قسمت آن قرار دارد و محل اقامت شاهزاده بوده که توسط انگلیسی ها به چایخانه تبدیل شده است. مسجد موتی یا مسجد مروارید نیز از مرمر سفید ساخته شده و به مجموعه اصلی الحاق شده است.

این قلعه دو موزه نیز دارد که یکی شامل اشیاء و منسوجات و کتاب ها و دست نوشته های تاریخی و هنری مربوط به دوران گورکانیان هند و ایران است و دیگری به نمایش جنگ افزارهای قدیمی تا زمان اشغال انگلیس تعلق دارد.